Dantelin Yükselişi

El işleri—dantel, nakış, örgü, dokuma—uzun yıllardır kültürel olarak bayanlarla özdeşleştirilen birer üretim biçimi. Bayanlarda özdeşleştirilen bu zanaat, “kadın işi” olarak görüldüğü için hiyerarşik bir küçümsemeyle karşı karşıya kalıyor. Bu bakış açısı sebebiyle, marangozluk üzere erkek hükümran zanaatlara kıyasla daha az kıymet gördüğü üzücü bir gerçek. Meğer ki bayanların ellerinden çıkan bu işler, birden fazla vakit çok daha karmaşık, çok daha katmanlı. Buna karşın bu üretimler tarih boyunca art planda bırakıldılar ve görünmez kılındılar.

Anna Sui, Sonbahar/Kış 2025, Launchmetrics Spotlight	Rabanne, Sonbahar/Kış 2025, Launchmetrics Spotlight

Ancak son yıllarda, bu klâsik üretim biçimleri beklenmedik bir formda moda dünyasında tekrar yükselişe geçti. El işçiliğine dayalı dizaynlar, yalnızca estetik bir tercih değil, kültürel ve duygusal bir bağ kurmanın da bir yolu hâline geldi. Büyük markalar artık sadece tasarımı değil zanaati ve emeği de anlatmak istiyorlar. Loewe, her yıl düzenlediği Craft Prize ile bu dönüşüme katkı sağlıyor. Bottega Veneta, deri işçiliğini bir kimlik hâline getiriyor. Zanaate verilen bu yeni bedel, markaların kıssa anlatımını daha gerçek ve esaslı bir yere taşıyor. Kullanıcılar artık sadece bir kıyafet değil, bir öyküye dahil olmayı, o öykünün bir kesimi olmayı arzuluyorlar. Bu dahil olma isteği, o kültüre ya da coğrafyaya ilişkin olunmasa bile bu pahalarla üretilmiş bir modüle sahip olarak bir halde karşılık bulabiliyor. Belli bir müddet ve sabır gerektiren bu teknikler, günümüzün süratli temposunu yavaşlattığı için de seviliyor.

Erdem, İlkbahar/Yaz 2025, Launchmetrics Spotlight	Louis Vuitton, Sonbahar/Kış 2025, Launchmetrics Spotlight

Bu değişim, moda dünyasına çok bariz bir halde yansıyor. Lüks moda, el işçiliğini merkezine alıyor. Markalar; dantelli, nakışlı, örgülü modülleri, kaliteli hammaddelerle ve çoğunlukla lokal üreticilerle hayata geçiriyorlar. El emeği üretim aracından üretim maksadına dönüşüyor. Üstelik bu değişim yalnızca lüks markalarla hudutlu kalmıyor. Süratli moda da el işi estetiğini kullanıyor. Natürel ki bu süreç daha farklı bir biçimde gerçekleşiyor. Süratli üretimle üretilen dantelli ya da örgülü kesimler, daha uygun fiyatlı seçenekler sunarak, bu estetiği ulaşılabilir kılıyor. Bu durum hem özgün el işine erişemeyen kullanıcılar için bir alternatif yaratıyor, hem de el işiyle üretim yapmak isteyen bireylere ilham veriyor.

Marine Serre, Sonbahar/Kış 2025, Launchmetrics Spotlight	Stella Mccartney, Sonbahar/Kış 2025, Launchmetrics Spotlight

Bugün, el işi modüller günlük giyside kendine daha çok yer buluyor. Dantelli ve işlemeli giysiler sırf geceye yahut gündüze, kente yahut kasabaya ilişkin değil. Bu dönem birçok koleksiyonda bu dokuları görüyoruz. Chloé, Stella McCartney, Fazilet ve Rabanne, yüksek işçilikli dizaynlarını koleksiyonlarında öne çıkarıyorlar. Farklı markalarda ise dantel, kıyafetlerin dışında da bir tarz anlatımı aracına dönüşüyor ve başlık, eldiven üzere aksesuarlarda hayat buluyor. Bilhassa Ann Demeulemeester ve Luis De Javier, koleksiyonlarında dantelleri aksesuar modüllerine dönüştürüyorlar.

Ann Demeulemeester, İlkbahar/Yaz 2025, Launchmetrics Spotlight	Luis De Javier, İlkbahar/Yaz 2025, Launchmetrics Spotlight

Görünen o ki, bu yalnızca süreksiz bir trend değil. Kültürel değerlerimizde değerli bir yere sahip olan farklı el işçilikleri, bugün daha dik durmamızı sağlayacak birer paha. Önümüzdeki dönemlerde da orta ara bu görünürlüğü artan modülleri görmeye devam edeceğimizi düşünüyorum, zira bu sadece bir trend değil, bir kültürel yine keşif.

Chloe, İlkbahar/Yaz 2025, Launchmetrics Spotlight	Twinset, Sonbahar/Kış 2025, Launchmetrics Spotlight